Effectief verduurzamen met je vork

Vier jaar geleden besloot ik niet langer toe te kijken naar wat er met onze wereld stond te gebeuren, maar actief op zoek te gaan naar manieren om te verduurzamen en mijn bevindingen hierover te delen op mijn blog. Inmiddels was ik al een tijdje bezig om mijn vleesconsumptie langzaam af te bouwen. Maar was dat echt zo’n effectieve manier om mijn ecologische voetafdruk te verkleinen?

Herinner je je nog de biologieles over trofische niveaus? Dit houdt in dat een planteneter bijvoorbeeld tien kilo gras moet eten om één kilo in lichaamsgewicht toe te nemen. Een roofdier eet op zijn beurt weer tien kilo van die planteneters om een kilo aan te komen. Bij elke stap gaat energie verloren. Deze theorie koppelde ik destijds nog niet aan het eten op mijn bord.

Een grotere eye opener kwam toen ik in 2014 de documentaire Cowspiracy keek. Voor het eerst kreeg ik inzicht in hoe grootschalig de vleesindustrie is en hoeveel land en water er daarvoor gebruikt wordt. Die kostbare regenwouden worden helemaal niet gekapt omdat er te weinig landbouwgrond is voor ons eigen voedsel, maar omdat we maar liefst driekwart van alle landbouwgrond wereldwijd gebruiken voor het verbouwen van veevoer. Eten voor ons eten. Het werd me steeds duidelijker hoeveel effectiever het is als we veel minder vlees en meer rechtstreeks van het land eten. Nog los van het dierenleed.

Dat het nuttigen van minder vlees en andere dierlijke producten zin heeft, was me inmiddels wel duidelijk. Maar we moeten ook al minder autorijden, stoken, vliegen en plastic gebruiken. Als beginner is het nogal overweldigend om overal tegelijk je gedrag aan te passen en ook als gevorderde is het haast onmogelijk om alles perfect te doen. Daarom wilde ik uitzoeken hoe deze onderwerpen zich tot elkaar verhouden, zodat we ons kunnen richten op wat het meeste effect heeft.

Online vond ik een aantal websites waarmee je je ecologische voetafdruk kan uitrekenen. De trends waren duidelijk. Opvallend was het enorme effect van de verre vliegreizen die ik jaarlijks maakte. De impact van voeding volgde steevast op de tweede plek. Alle tests gaven wel redelijk uiteenlopende uitslagen en het was niet duidelijk welke cijfers en berekeningen tot die uitslagen geleid hadden.

Nog voordat ik op zoek kon naar antwoorden, werden ze al in mijn schoot geworpen. Het boek De Verborgen Impact van Babette Porcelijn kwam net uit en gaf antwoord op al mijn vragen. De meest belangrijke duurzame thema’s kwamen aan bod middels cijfers, berekeningen en inzichtelijke toelichtingen en infographics. Na vier jaar is het zonder twijfel nog steeds het meest waardevolle boek in mijn zoektocht naar een duurzamer leven. Als je één boek leest over duurzaamheid, laat het dan deze zijn.

In De Verborgen Impact wordt de hele keten meegenomen. Van productie en transport tot het gebruik en uiteindelijk het afdanken van producten, inclusief alles wat buiten ons zicht in het buitenland plaatsvindt. Dan blijkt ineens hoeveel water er gebruikt wordt bij de productie van vlees of een katoenen spijkerbroek, hoeveel giftige stoffen er vrijkomen bij mijnbouw voor metalen die in je laptop zitten en hoeveel CO2 er vrijkomt bij de bouw van een huis. Door het gebruik van water, grond en energie en het effect op het milieu bij elkaar op te tellen, kon Babette bepalen welke onderdelen van onze consumptie de meeste invloed hebben op klimaat en milieu.

De verrassende winnaar: spullen. Niet autorijden, vlees eten of vliegen, maar spullen. Bij de impact van spullen denken we misschien nog net aan de stroom die je laptop verbruikt. Verder lijken spullen spontaan in de winkel ontstaan te zijn en even makkelijk weer te verdwijnen wanneer de vuilniswagen is langs geweest, maar als je de hele keten bekijkt blijkt het effect dus enorm te zijn. Met name elektronica zijn erg milieubelastend. Deze hele categorie blijft buiten beeld in de online voetafdruktests.

Het eten van vlees volgt prominent op de tweede plaats. Zuivel en eieren scoren een stuk lager, maar gezien de relatief kleine hoeveelheden je hier meestal van gebruikt, heeft het redelijk veel impact. De impact van vlees, zuivel en eieren scoren samen nauwelijks lager dan de impact van spullen. Tel je de impact van plantaardig voedsel, vis, alcohol, frisdrank en snacks daar bij op, dan kun je stellen dat het effect van al je voeding bij elkaar zelfs het grootste is en dat duurzame keuzes daar het meest efficiënt zijn.

Het berekende effect geldt overigens voor een gemiddelde Nederlander die een gemiddelde hoeveelheid vlees eet, spullen koopt, kilometers reist en in een gemiddeld huis woont. Niemand is natuurlijk gemiddeld, dus het loont om je eigen impact eens uit te zoeken via mijnverborgenimpact.nl. Zo blijkt die verre vliegreis het gemiddelde plaatje ernstig te ontwrichten en is ook het kopen van spullen iets wat nogal kan variëren van persoon tot persoon en van jaar tot jaar. Daarnaast blijkt de impact van die gemiddelde Nederlander ruim drieënhalf keer groter te zijn dan onze aarde aan kan en zullen we dus verder moeten verduurzamen dan alleen net wat beter proberen te scoren dan die gemiddelde Nederlander.

Het voordeel van voedsel is dat we drie keer per dag keuzes kunnen maken die er echt toe doen. Effectief verduurzamen met je vork! Sommige mensen gooien van de ene op de andere dag het roer om. Voor mij werkte het beter om langzaamaan steeds minder vlees en daarna ook zuivel te eten. Ook als volledig vegetarisch of veganistisch eten niet haalbaar of wenselijk is, kun je je ecologische voetafdruk flink doen krimpen door vaker te kiezen voor een plantaardig alternatief.

Als luie kok had ik best wat tijd nodig om mezelf nieuwe recepten aan te leren, maar daardoor blijven de nieuwe gewoontes juist ook goed hangen. Nu gebruik ik graag linzen, kikkererwten, tofu of vleesvervangers, vervang ik zuivel met plantaardige melk of yoghurt en bak met plantaardige olie en een schepje appelmoes in plaats van ei. Ik eet meer groente, minder vet en heb zelfs lekkerder leren koken. Voor je het weet, wil je niet anders meer!

Een grotere eye opener kwam toen ik in 2014 de documentaire Cowspiracy keek. Voor het eerst kreeg ik inzicht in hoe grootschalig de vleesindustrie is en hoeveel land en water er daarvoor gebruikt wordt. Die kostbare regenwouden worden helemaal niet gekapt omdat er te weinig landbouwgrond is voor ons eigen voedsel, maar omdat we maar liefst driekwart van alle landbouwgrond wereldwijd gebruiken voor het verbouwen van veevoer. Eten voor ons eten. Het werd me steeds duidelijker hoeveel effectiever het is als we veel minder vlees en meer rechtstreeks van het land eten. Nog los van het dierenleed.

Dat het nuttigen van minder vlees en andere dierlijke producten zin heeft, was me inmiddels wel duidelijk. Maar we moeten ook al minder autorijden, stoken, vliegen en plastic gebruiken. Als beginner is het nogal overweldigend om overal tegelijk je gedrag aan te passen en ook als gevorderde is het haast onmogelijk om alles perfect te doen. Daarom wilde ik uitzoeken hoe deze onderwerpen zich tot elkaar verhouden, zodat we ons kunnen richten op wat het meeste effect heeft.

Online vond ik een aantal websites waarmee je je ecologische voetafdruk kan uitrekenen. De trends waren duidelijk. Opvallend was het enorme effect van de verre vliegreizen die ik jaarlijks maakte. De impact van voeding volgde steevast op de tweede plek. Alle tests gaven wel redelijk uiteenlopende uitslagen en het was niet duidelijk welke cijfers en berekeningen tot die uitslagen geleid hadden.

Nog voordat ik op zoek kon naar antwoorden, werden ze al in mijn schoot geworpen. Het boek De Verborgen Impact van Babette Porcelijn kwam net uit en gaf antwoord op al mijn vragen. De meest belangrijke duurzame thema’s kwamen aan bod middels cijfers, berekeningen en inzichtelijke toelichtingen en infographics. Na vier jaar is het zonder twijfel nog steeds het meest waardevolle boek in mijn zoektocht naar een duurzamer leven. Als je één boek leest over duurzaamheid, laat het dan deze zijn.

In De Verborgen Impact wordt de hele keten meegenomen. Van productie en transport tot het gebruik en uiteindelijk het afdanken van producten, inclusief alles wat buiten ons zicht in het buitenland plaatsvindt. Dan blijkt ineens hoeveel water er gebruikt wordt bij de productie van vlees of een katoenen spijkerbroek, hoeveel giftige stoffen er vrijkomen bij mijnbouw voor metalen die in je laptop zitten en hoeveel CO2 er vrijkomt bij de bouw van een huis. Door het gebruik van water, grond en energie en het effect op het milieu bij elkaar op te tellen, kon Babette bepalen welke onderdelen van onze consumptie de meeste invloed hebben op klimaat en milieu.

De verrassende winnaar: spullen. Niet autorijden, vlees eten of vliegen, maar spullen. Bij de impact van spullen denken we misschien nog net aan de stroom die je laptop verbruikt. Verder lijken spullen spontaan in de winkel ontstaan te zijn en even makkelijk weer te verdwijnen wanneer de vuilniswagen is langs geweest, maar als je de hele keten bekijkt blijkt het effect dus enorm te zijn. Met name elektronica zijn erg milieubelastend. Deze hele categorie blijft buiten beeld in de online voetafdruktests.

Het eten van vlees volgt prominent op de tweede plaats. Zuivel en eieren scoren een stuk lager, maar gezien de relatief kleine hoeveelheden je hier meestal van gebruikt, heeft het redelijk veel impact. De impact van vlees, zuivel en eieren scoren samen nauwelijks lager dan de impact van spullen. Tel je de impact van plantaardig voedsel, vis, alcohol, frisdrank en snacks daar bij op, dan kun je stellen dat het effect van al je voeding bij elkaar zelfs het grootste is en dat duurzame keuzes daar het meest efficiënt zijn.

Het berekende effect geldt overigens voor een gemiddelde Nederlander die een gemiddelde hoeveelheid vlees eet, spullen koopt, kilometers reist en in een gemiddeld huis woont. Niemand is natuurlijk gemiddeld, dus het loont om je eigen impact eens uit te zoeken via mijnverborgenimpact.nl. Zo blijkt die verre vliegreis het gemiddelde plaatje ernstig te ontwrichten en is ook het kopen van spullen iets wat nogal kan variëren van persoon tot persoon en van jaar tot jaar. Daarnaast blijkt de impact van die gemiddelde Nederlander ruim drieënhalf keer groter te zijn dan onze aarde aan kan en zullen we dus verder moeten verduurzamen dan alleen net wat beter proberen te scoren dan die gemiddelde Nederlander.

Het voordeel van voedsel is dat we drie keer per dag keuzes kunnen maken die er echt toe doen. Effectief verduurzamen met je vork! Sommige mensen gooien van de ene op de andere dag het roer om. Voor mij werkte het beter om langzaamaan steeds minder vlees en daarna ook zuivel te eten. Ook als volledig vegetarisch of veganistisch eten niet haalbaar of wenselijk is, kun je je ecologische voetafdruk flink doen krimpen door vaker te kiezen voor een plantaardig alternatief.

Als luie kok had ik best wat tijd nodig om mezelf nieuwe recepten aan te leren, maar daardoor blijven de nieuwe gewoontes juist ook goed hangen. Nu gebruik ik graag linzen, kikkererwten, tofu of vleesvervangers, vervang ik zuivel met plantaardige melk of yoghurt en bak met plantaardige olie en een schepje appelmoes in plaats van ei. Ik eet meer groente, minder vet en heb zelfs lekkerder leren koken. Voor je het weet, wil je niet anders meer!