Eindspel 4/4

Samenvatting: het kost ons vaak veel moeite om de manier waarop we eten daadwerkelijk te veranderen, omdat we het idee hebben dat onze inspanningen toch geen verschil zullen maken. Problemen met betrekking tot voedsel zijn problemen waar veel mensen bij betrokken zijn. Toch is onze invloed aanzienlijk, want als onderdeel van een groep kan één persoon een verschil maken.

Voedsel is een probleem waar veel mensen bij betrokken zijn, maar laat je daardoor niet tegenhouden.

-

We hebben het gehad over praten over goed voedsel en waarom dat zo moeilijk is. maar hoewel praten over goed voedsel moeilijk is, is het goede doen op het gebied van voedsel nog veel moeilijker. Ik bedoel: kopen en consumeren van voedsel dat goed is voor jou, andere mensen, dieren en de planeet. Voedsel dat smakelijk, gezond, eerlijk, groen en betaalbaar is. Dat is in feite het eindspel van voedsel.

In dit artikel kijken we naar een belangrijke reden waarom dit zo ongelooflijk moeilijk is. We kijken ook naar een belangrijke reden waarom we het probleem niet moeten negeren en moeten doorgaan, moeten blijven streven naar het maken van betere voedselkeuzes.

In theorie is het allemaal zo gemakkelijk. Je wint het eindspel van voedsel door verantwoorde keuzes te maken en goed voedsel te eten. Je doet dat door je autonomie terug te pakken en de vier F’s te implementeren. Maar om daar daadwerkelijk mee te beginnen en de daad bij het woord te voegen… Waarom is dat zo moeilijk? Waarom kost het ons zoveel moeite om daadwerkelijk een verandering door te voeren?

Omdat de meeste problemen met betrekking tot voedsel, of deze nu sociaal, economisch, of milieugerelateerd zijn, zogenaamde “problemen waar veel mensen bij betrokken zijn” zijn. Maar wat zegt dat precies?

Om het idee achter de uitdrukking “problemen waar veel mensen bij betrokken zijn” te begrijpen moet je je het volgende voorstellen. Je pakt een kiezelsteentje en gooit dat in een rivier. Iemand anders loopt voorbij en doet hetzelfde. En nog iemand anders en nog iemand anders. Kleine kiezelsteentjes vormen samen grote stapels, en in de loop van de tijd verandert de stroming van de rivier of wordt deze zelfs helemaal geblokkeerd.

De effecten van één enkele handeling kunnen verwaarloosbaar zijn. maar de gecombineerde effecten van een groot aantal individuele en verwaarloosbare handelingen kan leiden tot grote problemen. En dat is het geval bij veel van onze persoonlijke voedselkeuzes. Ze worden vaak alleen maar een groot probleem of dragen bij aan een groot probleem zodra we ze zien als deel van dat grotere geheel.

Neem bijvoorbeeld het eten van vlees. Om vlees te eten heb je vlees nodig, dus koeien. Koeien produceren methaan, een belangrijk broeikasgas. We kunnen stellen dat de bijdrage van een koe aan het totale niveau van methaan in de atmosfeer zo klein is dat het totale effect ervan op de klimaatverandering verwaarloosbaar is. Maar denk nu eens aan het effect van anderhalf miljard koeien. Juist, dan heb je een probleem waar veel mensen (of in dit geval koeien) bij betrokken zijn.

Dat wij niet meer zijn dan een klein radertje in het geheel is een probleem, omdat het voor ons daardoor moeilijk is om onze verantwoordelijkheid te begrijpen. Wanneer er veel mensen bij betrokken zijn, is het vrijwel onmogelijk om aan te geven wie waarvoor verantwoordelijk is. Wie heeft het probleem gecreëerd? En wie zou het moeten oplossen?

Maar volgens mij ontstaan deze problemen alleen omdat we twee perspectieven door elkaar halen: het kleine en het grote, het persoonlijke en het algemene. En daarom combineren we verschillende typen verantwoordelijkheid: onze individuele en onze collectieve verantwoordelijkheid.

Het werkelijke verhaal: ik heb niet persoonlijk de grote problemen gecreëerd waar de wereld nu mee te maken heeft. Problemen zoals de oneerlijke behandeling van boerenarbeiders, oneerlijke handel, klimaatverandering of verslechtering van het milieu. Daarom ben ik niet individueel verantwoordelijk, laat staan in staat om het probleem helemaal zelf op te lossen.

Maar, en dat is ook een waar verhaal, op maatschappelijk niveau behoor ik tot een gemeenschap die die problemen wel degelijk heeft gecreëerd. Als onderdeel van deze gemeenschap deel ik in de collectieve verantwoordelijkheid om te zorgen voor oplossingen.

Problemen dienen zich aan als je probeert grote problemen op te lossen vanuit een kleine en persoonlijke ruimte. Je hebt dan het gevoel dat het niet echt uitmaakt wat je doet, het is jij in je eentje tegen een groot probleem. Eén persoon die geen dieren meer eet of die lokaal voedsel koopt maakt geen verschil. Dus waarom zou je je druk maken?

Wacht even! Wat hier fout gaat is dat je kijkt naar grootschalige problemen vanuit een ingezoomd perspectief. Je verwart wat jij zou moeten doen met wat wij zouden moeten doen. Als groep, klas, een land, de mensheid. Als je vast komt te zitten in dit ingezoomde perspectief, kun je niets met collectieve verantwoordelijkheid. Als je jezelf isoleert, zul je jezelf nooit zien als deel van een groter, holistisch geheel.

Zodra je uitzoomt, zie je dat alles met elkaar in verband staat. Dat je gevormd wordt door dingen die buiten jezelf gebeuren en op jouw beurt beïnvloedt hoe het in de wereld gaat. Jouw invloed kan klein maar significant zijn, als onderdeel van een groep kan één persoon een verschil maken. Zelfs een revolutie beginnen! Dynamiet wordt verkocht in kleine pakjes.

Vast raken in het ingezoomde perspectief maakt negatief en lethargisch, omdat het onze aandacht richt op wat we individueel niet kunnen veranderen. Uitzoomen maakt ons juist positief en energiek, omdat het onze ogen opent voor alle dingen die we samen kunnen veranderen.

Maar om samen het gewicht van de wereld te dragen, is het van het grootste belang dat we ons richten op het juiste perspectief. Uitzoomen, altijd uitzoomen, waar je ook bent. Je openstellen voor anderen, verbinding maken, het samen doen. Alleen dan kunnen we problemen waar veel mensen bij betrokken zijn oplossen en deze zien zoals ze in werkelijkheid zijn: problemen waar velen aan hebben bijgedragen. En er zullen net zoveel mensen nodig zijn om ze op te lossen.

Zie dit niet als een belasting, maar als een uitdaging. In het eindspel van voedsel is het niet jij in je eentje tegen het grote probleem. We zijn het met ons allen, samen voor een betere toekomst.

Het eindspel begint.