Waarom lokaal, verpakkingsvrij en biologisch eten niet altijd duurzamer is

Met je eigen bakje naar de slager, tropisch fruit vermijden of alleen lokale groente kopen. Ongetwijfeld goed bedoeld, maar niet per se altijd de meest duurzame keuze. Om zo duurzaam mogelijk te eten moet je rekening houden met het soort voedsel dat je koopt, hoeveel er verspild wordt, hoe het verbouwd en vervoerd is, of het biologisch is en hoe het verpakt is. Dat is nogal wat! Hoe maak je een weloverwogen keuze?

Dierlijk en plantaardig voedsel

In het artikel Effectief verduurzamen met je vork kwamen we al tot de conclusie dat het eten van vlees enorm veel impact heeft. Ook zuivel heeft een relatief grote impact. Dit zit hem in de inefficiëntie van het omzetten van planten naar vlees of zuivel.

Kiezen voor zoveel mogelijk plantaardige voeding is meteen de allerbelangrijkste keuze die je kan maken. Vervang je je vlees wel eens met een vleesvervanger in plastic of bonen uit blik, realiseer je je dan dat de impact van die verpakking ongeveer honderd keer kleiner is dan een stuk vlees en je ondanks de verpakking een groot verschil maakt. Omgekeerd is met je herbruikbare bakje naar de slager gaan niet zinloos als je toch vlees wil eten, maar het is belangrijker om stil te staan bij wat je in dat bakje stopt.

Toch vlees eten? Kies dan zoveel mogelijk voor kip en varkensvlees. Rundvlees en lamsvlees hebben de grootste impact vanwege hoge methaanuitstoot. Ook garnalen kun je beter vermijden vanwege vervuilende kweekvijvers in het buitenland of energievretend koeltransport van Hollandse garnalen die elders voor ons gepeld worden.

Opvallend feitje is dat na dierlijke producten de grootste impact ligt bij (alcoholische) dranken. Je plantaardige dieet vul je dus het beste aan met een goed glas kraanwater of huisgemaakte citroenlimonade.

Voedselverspilling

Na de keuze voor het soort voedsel is het vervolgens vooral belangrijk om geen voedsel te verspillen. Ongeveer een derde van al ons eten gaat verloren tijdens productie, transport, bewaren en bereiding. Als voedselverspilling een land was, zou dit na China en de Verenigde Staten voor de hoogste uitstoot van CO2 zorgen, aldus de Voedsel en Landbouworganisatie van de VN.

Minder verspillen kun je doen door voeding op de juiste manier te bewaren, producten met een korte houdbaarheid of 35%-kortingsticker kopen als je het snel gaat bereiden, kliekjes meenemen als lunch of in andere gerechten verwerken, niet meer te bereiden dan je gaat eten, overzicht te bewaren in je koelkast, producten die verloren dreigen te gaan eerst te bereiden en na de houdbaarheidsdatum je ogen en neus te gebruiken voordat je iets weggooit. Voedsel dat bij winkels of horeca verloren dreigt te gaan, kun je redden via Too Good To Go.

Lokaal en uit het seizoen

Groenten en fruit die lokaal en in het seizoen geteeld zijn, zijn vrijwel altijd een duurzame keuze. Maar dat wil niet zeggen dat lokale producten altijd een goede keuze zijn. De impact van groenten en fruit wordt voornamelijk bepaald door de productie en het transport naar de winkel. Om het ingewikkeld te maken is die impact vaak heel anders per seizoen en per land van herkomst.De productie vindt bijvoorbeeld plaats op een akker of in een kas en kost veel of weinig water, mest en pesticiden. Transport per boot is vaak relatief milieuvriendelijk vanwege de enorme hoeveelheden die ermee vervoerd kunnen worden. Vrachtwagens, met name gekoelde, zijn vervuilender en het vliegtuig is het meest vervuilend. Zo kan het gebeuren dat veel tropisch fruit het hele jaar door een vrij een lage impact heeft en Nederlandse andijvie, spinazie, kropsla en tomaten in de winter juist geen goede keuze is vanwege de productie in verwarmde kassen. Ook zijn Hollandse aardbeien in de zomer een uitstekende keuze, maar kun je ze in het voorjaar beter helemaal niet of desnoods uit Spanje of Polen halen.Het is bijna onmogelijk te onthouden welke groenten en fruit je in welk seizoen en van welke bestemming beter wel en niet kunt kopen. Gelukkig heeft Milieu Centraal een briljante app gemaakt waarop je dat allemaal kunt checken: de Groente- en Fruitkalender.

Biologisch

Vervolgens kun je overwegen of je voor de biologische variant gaat. Biologisch staat erom bekend dat de opbrengst lager is en het dus niet zo duurzaam is, maar dat is te kort door de bocht. Door te kiezen voor biologisch blijft de landbouwgrond langer vruchtbaar en is er meer ruimte voor biodiversiteit. De voorkeur ligt wel bij gewassen die het meest efficiënt verbouwd worden en door beperkte bestrijdingsmiddelen niet ten prooi vallen aan overmatige uitval. Helaas is dit als consument lastig te bepalen in de winkel.

Verpakkingen

De verpakking van producten hebben relatief weinig impact op het milieu. Met een dikke maar, want dit geldt alleen als het materiaal in de prullenbak terecht komt. Helaas belanden er veel verpakkingen in de natuur en richten daar veel schade aan. Ook als we er vanuit gaan dat de verpakkingen wel juist worden afgevoerd, kunnen we nog rekening houden met een aantal punten.

Geen enkel materiaal is optimaal of overal geschikt voor, dus het is lastig te zeggen of glas, papier, blik of plastic het beste is. Wel zijn veel verpakkingen overbodig en kosten daardoor onnodig veel grondstoffen en energie. Denk hierbij aan de driedubbel verpakte koekjes. Soms is een verpakking juist wel nuttig, omdat het de inhoud beschermt tegen uitval zoals bij komkommers en steenvruchten. Wil je verpakkingen vermijden, kies dan voor producten die geen extra bescherming nodig hebben zoals appels, bananen, kolen en aardappels. Grote verpakkingen zijn efficiënter dan meerdere kleine zolang het niet leidt tot vroegtijdig bederf.

Ondanks de vaak slecht recyclebare verpakkingen zijn groente en fruit uit de vriezer maar ook uit blik en glas vaak duurzame keuzes. Ze worden namelijk geoogst in het meest gunstige seizoen en door de snelle verwerking is er vrijwel geen uitval. Het voordeel van seizoensproductie weegt dan op tegen het effect van de verpakking en koeling.

Kortom, duurzaam eten is in de eerste plaats zoveel mogelijk plantaardig, wordt vervolgens zo min mogelijk verspild en heeft een zo laag mogelijke milieuscore. Tenslotte moet je per situatie afwegen of biologisch een betere keuze is en of je verpakkingen kan vermijden. Waar je nog meer op kan letten bij de aankoop en bereiding, vertel ik je in het volgende artikel.